Detalle - izkiparkea
Eduki publikatzailea
Parke naturalari buruzko argitalpen ugari daude. Liburu, liburuxka, poster eta produktu digital batzuei esker, bisita antolatu, segurtasunez mugitu, zerbitzuez gozatu eta, batez ere, naturagunearen ondare natural eta kultural aberatsa ezagut daiteke, aldiro egiten diren ikerlanen bitartez.
-
Kultura, erabilerak eta ohiturak
- Parkearen kultura eta ondare baliabideen inbentarioa. 2006
- Abeltzaintza kalitatearen azterketa eta sustapena, Izkiko parke naturalaren ingurumen balioekin bat etorriz. 2010
- Fruta arbolen ondare genetikoaren berreskurapena eta kontserbazioa Izkiko parke naturalean eta horren eragin eremuan.
2013 PDF | 2014 PDF | 2015 PDF | 2016 PDF | 2017 PDF | - Arraia-Maeztuko Udalaren elementu txiki eta handien berreskurapena. 2017
- San Ildefontso edo Gustaldapa asfalto lantegiaren lan eremuaren kontrola eta indusketa arkeologikoa. 3. Kanpaina. 2018 (PDF)
- Izkiko Parke Naturaleko ahozko eta hizkuntza balioak (1: Urarte, Markiz eta Arluzea) (PDF)
-
Fauna
- Izkiko parke naturalaren (Araba) fauna ikerketa. 2001
- Arrano beltza (Aquila chrysaëtos) Izkiko parke naturalean. 2005
- Myotiis bechteinii espeziearen aurreikerketa Izkiko parke naturalean. 2008
- Azienda estentsiboak Izkiko parke naturaleko urlehortarren gainean dauzkan eraginei buruzko aurreikerketa. 2010
- Basoko kiropteroak Izkiko parke naturalean. 2010
- Izkiko parke naturaleko odonatoak. 2010
- Hegoaldeko apo pintatuaren egoera Izki eta Valderejoko parke naturaletan. 2011
- Izkiko pagadien kontserbazio egoerari buruzko ikerlana eta horren lotura okil beltzaren (Dryocopus martius) populazioekin. 2012
- Okil ertainaren populazioaren inbentarioa eta karakterizazio ekologikoa Izkiko HBBEn. 2013
- Baso egituren birsorkuntza, okil ertaina elikatzeko eta habia egiteko moduko basoko osagai egokiekin. 2013
- Basoko saguzarrak kontserbatzeko ekintzak. 2014
- Haragijaleen tranpa argazkiak Izkiko parke naturalean. 2015
- Izkiko parke naturaleko odonato komunitatearen jarraipena. 2016
- Arabako parke naturaletako basakatuaren ikerlana. 2016
- Urlehortarren jarraipena Izkiko parke naturalean. 2017
- Hontz handiaren (Bubo bubo) zentsua Izkiko parke naturalean. 2018
- Batasunaren intereseko koleoptero saproxilikoak EAEn: hedapena eta populazioen tamaina Arabako Natura 2000 sareko eremuetan eta jarraipen protokolo eta fitxen lanketa Euskadiko Naturaren Informazio Sisteman txertatzeko.
- Ur masetako kiropteroen jarduera Izkiko Kontserbazio Bereziko Eremuan. 2019
- Punta ertaineko laginketa parte-hartzailearen emaitzak Araban eta Gipuzkoan. 2017-2018
- Izkiko Parke Naturalean gailur ertaineko gazteen biziraupena, mugimenduak eta habitataren hautaketa. 2019
- Izkiko Parke Naturalean gailur ertaineko lurraldeen ugaritasunaren aldi baterako jarraipena. 2019
-
Flora eta habitatak
- Lakanduzko aintziraren diagnostiko ekologikoa eta berreskuratzeko kudeaketa neurriak.
- Flora eta landaredi higrofiloaren (landare baskularrak eta briofitoak) Izkiko parke naturalean. 2003
- Rhynchospora fusca (L.) Aiton fil., espeziea ex situ landatzeko ikerlanak. 2013
- Rhynchospora fusca (L.) Aiton fil., espeziea ex situ landatzeko ikerlanen amaierako txostena. 2015
- Erkidegoaren intereseko 91E0* habitataren kartografia berria eta kontserbazio egoera Izki KBEn
- 6210* habitataren berrikuspena Izki KBE/HBBEn
- Izkiko larre-habitatak ezaugarritzea. 2017
- Nartzisoen jarraipena. 2018
- Nartzisoen jarraipena. 2019
- Nartzisoen jarraipena. 2020
- Larreak ekoiztea larre-habitatetan. 2019
- KBEak erabiltzen dituzten nekazaritza-ustiategien sozioekonomia. 2020
-
Baso kudeaketa
- Zutik eta lurrean dauden zuhaitz hilen helburuen zehaztapena dibertsitate biologikoaren hobekuntza eta Izkiko ameztiaren (Quercus pyrenaica) zuhaizti kudeatuen egurraren aprobetxamendua uztartzeko. 2016
- Amezti moten karakterizazioa Izkiko parke naturalean. 2012
- Izkiko ameztiaren baso kudeaketaren plana. 2014
-
Baso-jarduerak eta okil ertainaren kontserbazioa bateragarri egiteko irizpide ekologikoak. 2020
-
Zabalkundeko materialak
- Sustainable forestry management in the pyrenean oak forest of Izki
- Baso kudeaketa jasangarria Izkiko ameztian
- LIFE10/NAT/ES000572 PRO-IZKI zabalkunde txostena
- “Izkiko zaindariak” komikia (ISSUU)
- Nartzisoak. Lagundu kontsenbatzen
- Arotzen txoriak Pirinioetan (posterra)
-
Biltzarretako posterrak
- “Izkiko ameztiaren eta hari lotuta dauden Europar Batasunaren intereseko habitat eta espezieen kudeaketa ekosistemikoa”. ESPARC 2012
- Life+ Pro Izki proiektua. Espainiako 6. Baso Biltzarra, 2013
- Izkiko parke naturalaren baso kudeaketa eta okil ertainaren kontserbazioa. ESPARC 2014
- Rhynchospora fusca espeziearen populazioen berrindartzea Izkiko parke naturalean. ESPARC 2014
- “Woodpeckers in a changing Word” posterrak, 2014
- Assessing “cryptic” woodpecker distribution with citizen science: the middle-spotted woodpecker in the Basque Country (N Spain). 2019
Arabako Foru Aldundiaren eskumena da Arabako lurraldeko naturagune babestuak kudeatzea, hain zuzen ere, Ingurumen eta Hirigintza Saileko Natura Ondarearen Zerbitzuaren bidez. Zerbitzu horrek organo kudeatzailearena egiten du eta ondoko eginkizunak dauzka:
- a) Urtero-urtero, aurrekontua eta kudeaketa programa prestatzea.
- b) Zerbitzu berekietatik datozen funtsak eta kanpotik jasotzen direnbaliabideak administratzea.
- c) Naturagune babestuen esparruan, Natura Baliabideak Antolatzeko Planak halako eremuak babesteko ezarritako arauak edo, ahal badagokio, naturagune izendatzeko arauan ezarritakoak betetzen direla jagotea eta horren ildoko txostenak egin eta baimen egokiak ematea.
- d) Apirilaren 15eko 1/2014 LEGEGINTZAKO DEKRETUAK xedatzen duen zigor eskumena egikaritzea. Parke naturaletan, berezko organo aholkulari eta laguntzailea da, Patronatua deiturikoa, parke naturalaren organo kudeatzaileari atxikitakoa.
Patronatuaren eginkizunak ondokoak dira:
- a) Naturagune babestuaren alde egokitzat jotzen dituen kudeaketak sustatzea eta egitea.
- b) Naturagunean ezarritako arauak betetzen direla jagotea.
- c) Erabilera eta kudeaketa zuzentzeko planen proiektuak eta horien berrikuspenak onartzea.
- d) Urteko kudeaketa programak onartzea.
- e) Aurrekontua eta inbertsio eta jarduketen urteko programa onartzea.
- f) Zuzendari-kontserbatzaileak prestatutako urteko jardueren eta emaitzen oroitza txostenak onartzea eta disfuntzioak zuzendu edo kudeaketa hobetzeko neurriak proposatzea.
- g) Parke naturalaren eragin sozioekonomiko eremuetan gauzatu behar diren konpentsazio proiektuen berri ematea.
- h) Parke naturalak kontserbatu, hobetu eta ezagutzera emateko eta eremuko ekonomia eta gizartea garatzeko neurri egokiak proposatzea.
- i) Parke natrualaren balioak ikertu, zabaldu eta gozatzeko jarduketak proposatu eta sustatzea. Patronatuaren osaera parke natural izendatzeko dekretuan garatzen da.
Agiriak:
Parke naturalaren araudiak ezartzen duenez, baimena eskatu behar da erabilera publikoko jarduera batzuk edo abeltzaintza, nekazaritza, ehiza, basogintza edo zientzia-ikerkuntzari lotutako jarduera batzuk egin ahal izateko. Era berean, obra, erreforma eta abar araututa daude.
Hona hemen ohikoenak diren baimenak eskatzeko eskuragarri dauden inprimakiak. Eskaria egiteko, dagokion inprimakia bete eta Arabako Foru Aldundiko Egoitza elektronikoan atxiki beharko da, esteka honetan.
Dena dela, zalantzarik izanez gero, harremanetan jar zaitezkete Natura Ondarearen Zerbitzuarekin naturaleza@araba.eus posta elektronikoa erabiliz edo 945181818 telefonora deituz.
-
Arabako Lurralde Historikoko parke naturalen barruko nabe, etxebizitza, txabola, aterpetxe, etxola eta abarretan obra, erreforma eta eraikuntza lanak egiteko baimenak.
- Inprimakia
-
Baimenen eskaera hainbat jarduera egin ahal izateko Arabako Lurralde Historikoko parke naturalen barruan (Gorbeian, Izkin, Aizkorrin eta Valderejon), hala nola espeleologia, argazkigintza,...
- Inprimakia
-
Solicitud de permisos para el estudio y seguimiento de la fauna y flora silvestre del Territorio Histórico de Álava.
- Inprimakia
-
Arabako Lurralde Historikoko fauna eta flora basatiak ikertu eta jarraipena egiteko baimenen eskaera.
- Bikoiztuak jaulkitzeko inprimakia
- Titularrak aldatzeko inprimakia
- Baimenduak aldatzeko inprimakia
- Erabilera murriztuko bide eta pistetatik ibiltzeko inprimakia

Geologia
Jatorrian, Izki urpean zegoen. Orain dela 40 eta 100 milioi urteen arteko aldian, sakonera txikiko itsaso batek estaltzen zuen eremua. Badakigu itsasoa zegoena kuskubiko, koral alga eta uretako beste animalia batzuen fosilak aurkitu ohi direlako Izkiko parke naturaleko arroketan. Ornodun handi batzuen aztarna fosilak ere idoro dira, esaterako, dinosauroen arrautzenak. Geroago, indar geologikoek itsas hondoan pilatutako metakinak tolestu eta altxarazi zituzten. Gertaera horietan guztietan sorturiko hareharri eta kareharriak, milioika urtetan higatu ondotik, mendi malkartsuz osaturiko haran zabal bilakatu ziren, hau da, gaur egun ikus dezakegun paisaia eratu zuten. Izkin, interes geologikoa duten lekuetan –Errotaren arroila, Birgarabarrengo aintzira−, Atauri eta Maeztuko asfalto naturalen meatokiak aipatu behar ditugu.
KANPEZUKO MENDIEN ALDAPA ERLIEBEA
Kanpezuko mendiak egiturazko aldapa erliebeen adibide bikainak dira: Muela eta Peña del Santo. Geologiaren ikuspegitik, gainaldeko arroka gogorrak Paleozenoko kareharriak dira. Kareharriak Goi Kretazeoko tuparrien gainean dautzanez, bi unitate horien higadura diferentzialak aldapa erliebea sortu eta egungo itxura eman dio paisaiari. Egitura sinklinal zabal-zabala da, ardatza iparraldera zerbait okerturik daukala; beraz, geruzen okerdura nahikoa apala da ipar-mendebalderantz eta ipar-ekialderantz. Iparraldeko noranzkoa daukan faila batek eragiten dio tolesaren ardatzari; hori dela eta, alpeak bereizi eta bi erliebe lokabe sorrarazten ditu.
Aipaturiko egiturak jarraipena dauka iparralderantz, Soila mendian. Azken horretan, Eozenoko metakin hareatsuak ageri dira.

MAEZTUKO ASFALTOAK
Euskal Autonomia Erkidegoko asfalto edo betun metaketarik handiena da. Hura ustiatzen hasi zirenean, Espainiako lehen asfalto lantegia sortu zen, 1857. urtean.
EAEko beste diapiro batzuetan gertatzen den moduan, diapiroko metakin ahokatzaileek asfaltoa izan ohi dute. Asfaltoa arrokaren poro eta hausturetan barruratu ohi da, askotan, diapiroaren beraren igoera halozinetikoari lotutako deformazioaren eraginez. Arroka guztiz belztuta ageri da, asfalto usain bereizgarria dario eta eskua zikintzen du. Gehienetan, asfalto metaketek ez dakarte interes ekonomikorik, baina Maeztuko diapiroak, aldiz, Campaniar aldiko kalkareniten bolumen izugarria busti zuen eta baliabide horren ustiapen garrantzitsua izan da 1856tik gaurdaino.
Asfaltoa nolanahi hedatuta dago diapiroaren ertzetan, gehienbat, hegoaldeko eta ekialdeko ertzetan bakarrik metaturik ageri baita. Aitzitik, iparraldeko eta mendebaldeko mugetan ez da asfalto metaketarik, nahiz eta metakinak porotsuak eta asfaltoa xurgatzeko modukoak izan.
Ustiapena 1857. urtean hasi zen aire zabalean, Korres aldean, gaur egun bertan behera utzita dagoen San Ildefontso meatokian. Geroago, meatoki gehiago zabaldu ziren, besteak beste, egun ere jarduera daukan Peña del Fraile mendian dagoena. Hango ustiapena lurpean hasi zen, meazuloak eginda eta zutoinetan bermaturik, baina, azken urteotan, aire zabalean ustiatzen da. Meatokitik ateratzen den material gordinak % 9-15eko asfaltoa dauka eta zolatzeko orriak eta lauzak egiteko erabiltzen da.

Informazio gehiago

Paisaia, flora eta fauna
Ikusi gehiago
Herriak eta kultura
Ikusi gehiago
Paisaia, flora eta fauna
Izkiko parke naturalaren elementu bereizgarrienak basoak dira. Zuhaizti trinkoak Izki ibaiak eta horren ibaiadarrek eratutako lautada hareatsu zabalean hazten dira. Lurzoru motak eta horien egiturak direla eta, landare eraketak ere askotarikoak dira, baina, guztietan, ameztiak ditugu nagusi. Izkiko parke naturalean, Europar Batasunaren intereseko 30 habitat aurkitu dira eta horietako 10 lehentasunezkoak dira, hau da, galzorian dauden habitatak dira Europar Batasunaren eremuan. Habitat aniztasun horretan, flora eta fauna espezie interesgarri ugari bizi dira.
Florako espezieen artean, Olandinako urmaelean hazten den igebelar zurien populazioa nabarmendu behar dugu, hura bakarra baita Euskal Autonomia Erkidegoan eta handiena Iberiar penintsulan. Faunari dagokionez, Izkin bizi diren ornogabeen espezieetan, intsektu saproxilikoak (egur hila edo usteltzen ari dena jaten dutenak), burruntziak eta sorgin-orratzak azpimarratu behar ditugu. 12 anfibio talde daude Izkin eta haietatik hiru Euskal Autonomia Erkidegoko espezie mehatxatuen katalogoan ageri dira: baso igel jauzkaria, apo lasterkaria eta hegoaldeko apo pintatua. Ugaztunei dagokienez, saguzarrak eta bi mustelido espezie erdi-urtar aipatu behar ditugu: bisoi europarra eta igaraba.
Hegaztiei gagozkiela, berriz, okil ertaina nabarmendu behar dugu, kontuan hartzeko moduko populazioa baitauka hemen, estatuko populazioak aintzat hartuta. Beste alde batetik, Izkiko parke naturala interes bereziko eremua da sai zuriarentzat eta sai arrearentzat.
Okil ertaina
Oso animalia espezie gutxi ditugu okilak bezain berezkoak eta jatorrak basoetan. Izkin, okilen familiako sei hegazti bizi dira: lepitzulia, okil beltza, okil berdea eta beste hiru okil: handia, txikia eta ertaina. Azkena dugu garrantzizkoena, basoko hegazti bitxi eta ezezagunetakoa dugulako, oso txikia eta iheskorra delako. Parke naturaleko langileek okil ertainaren erroldak egiten dituzte aldiro eta baso kudeaketako planek basoan bizi diren espezie horren eta beste espezie batzuen beharrizan ekologikoak aintzat hartzen dituzte.

Olandinako aintzira
Olandinako aintzira Birgarabarren eta Apilaiz artean dago. Hezegune zoragarri horren inguruan, haltzak eta haritzak hazten dira eta flora urtar garrantzitsua bizi da −igebelar zuria dugu aipagarriena−. Bestalde, urlehortar baliotsu batzuen habitata da, hala nola baso igel jauzkariarena. Orain dela gutxi, URA agentziak 4,7 kilometroko ibilbidea prestatu du leku berezi hori ezagutzera emateko.



Muela
Durruma Kanpezutik iparraldera, Izkiko parke naturalaren hegoaldeko mugatik hurbil, karezko mendigune ikaragarri bat ageri da: 1.056 metro garai den Muela mendia. Mendi horren hegoaldeko mazelako labar malkartsuetan, sai arreen kolonia bat bizi da. Inguru horretan, sai zuriak eta belatz handiak ere ikus daitezke. Harrapari harkaiztarrak bertan hazten direnez, labarretara igotzeak arazo larriak ekar diezazkieke hegazti horiei, beraien burua mehatxaturik antzemanez gero, ez baitute erruten. Horregatik, ezin da gailurrera joan urtarrilaren 1etik abuztuaren 15era.




Korresko amildegia
Izki ibaiaren mendeetako higalanaren ondorioz, haitzarte ederra sortu da Soila eta Muela mendien artean, Korrestik Bujandara doan bidean. Harkaitz bertikalez gain, zuhaitz eta zuhaixka ugari aurki ditzakegu eremu txiki horretan, haran meharrak kolore eta ehundura ugari dituela.

Izkiko hariztia
Izkiko parke naturalaren balio garrantzitsuenetako bat bertako basoena da. Ameztia nagusi da parke naturalean. Dena dela, Izki inguruan, ‘almez’ deitzen diote. Espezi hori gainerako haritzetatik bereizten da hostoak nabarmen lobulatuak direlako eta, azpialdean, bilotsuak direlako. Ameztiak 3.500 hektareako azaleran hedatzen da eta, hortaz, ameztirik onenetarikoa da Europan.


Informazio gehiago

Herriak eta kultura
Ikusi gehiago
Geologia
Ikusi gehiagoBisitarientzako zentroak
Arabako parke naturaletako bisitarientzako zentroek ekainaren 2an zabalduko dituzte ateak, eta posta elektroniko bidez, telefono bidez edo bertaratuta jaso ahal izango da informazioa, honako ordutegi honetan:
- Asteartetik igandera, 10:00etatik 14:30era eta 16:00etatik 19:00etara
Covid-19 gaixotasuna dela-eta osasun neurriak hartu behar direnez gero, hauek dira zentroak erabiltzek baldintzak:
- Bisitariei banan-banan egingo zaie harrera eta, txanda iritsi bitartean, kanpoan itxaron beharko dute.
- Eraikinean sartzeko derrigorrezkoa da maskara erabiltzea.
Bisitariek aukera izango dute ibilbide gidatuak egiteko; horien eskaintza jardueren agendan egongo da ikusgai.
Aparkalekuak
Aparkalekuak irekita egongo dira eta herriguneetatik kanpo daudenak erabiltzea gomendatzen da, herritar zaurgarrienak kutsatzea eragozteko. Hauek dira aparkaleku horiek:
- Korreseko atsedenlekua.
- Vasco-Navarro aintzinako trenaren Interpretazio Zentroa eta Eskualdeko Turismo Bulegoa.
- Izki-Golf
Herrietako jendea ez kutsatzeko, ahalegina egin beharko da herrien barruan ez aparkatzeko eta herrien inguruan dauden aparkalekuak erabiltzeko, betiere plaza kopurua errespetatuz.
Gehiegizko ibilgailu pilaketak egonez gero, aparkalekurako sarbidea mugatu edo itxi ahal izango da.
Atsedenlekuak
Atsedenlekuak irekita egongo dira eta arau hauek bete beharko dira:
- Kolunpio erabilera ekaniaren 22tik aurrera baimenduta egongo da. Pertsona bat/ 4 m2
- Derrigorrezkoa da mahaien artean gizarte urruntzea izatea eta 30 pertsona baino gehiagoko talderik ez osatzea.
- Mahaiak eta eserlekuak erabiliz gero, komenigarria da erabili aurretik eta ondoren desinfektatzea, etxetik ekarritako xaboia edo desinfektatzailea erabiliz. Komenigarria da, halaber, erabiltzaileek mahai zapia eta mahai tresna berrerabilgarriak ekartzea.
- Ez dago baimenduta tresnak iturrietan edo ibaietan garbitzea.
- Erabiltzaileek beren zaborra etxera eraman beharko dute.
- Txakurrak lotuta egon behar dira denbora guztian.
Mendi Ibialdiak
Mendi ibilaldiak egin daitezke parke naturaleko ibilbideetan, gehienez ere 30 pertsonako taldeetan, eta COVID-19 gaixotasuna ez zabaltzeko eta ez kutsatzeko ezarritako neurriak bete beharko dira. Komenigarria da beti eskura izatea maskara bat eta gel desinfektatzailea. Mendiko bizikletan ere ibil daiteke, eta hobe da horretarako prestatutako pistak eta bideak (seinaleztatuta daude) erabiltzea. Parke naturaletan ezin da bizikletan 30 km/h baino abiadura azkarragoan ibili eta oinezkoek dute lehentasuna, ez txirrindulariek.
BETE ARAUAK. DENON ARTEAN GELDI DEZAKEGU
Esteka interesgarriak
COVID-19 informazio orokorra. Arabako Foru Aldundia.
COVID-19 berriari buruzko gardentasuna. Eusko Jaurlaritza.